Zrzuty

Rogi a poroże - wbrew temu, że wyrazów tych często używa się zamiennie, okazuje się, że różnica między nimi jest zasadnicza. Jaka? Rogi wyrastają raz i przez całe życie pozostają na swoim miejscu, poza tym są puste w środku i występują najczęściej u zwierząt hodowlanych, na przykład krów. Poroże natomiast wyrasta co roku, po kilku miesiącach jest zrzucane, składa się z jednolitej tkanki łącznej, która z biegiem czasu kostnieje, a występuje u jeleni czy reniferów. Wreszcie różnica najprostsza, widoczna na pierwszy rzut oka – poroże jest rozgałęzione (dwa rozgałęzienia to widłak, trzy – szóstak, cztery – ósmak, pięć – dziesiątak i tak dalej), rogi – nie.

Gubione wiosną jelenie poroża są nazywane zrzutami. Mimo że te ozdoby wyglądają imponująco i mogłoby się wydać, że zwierzęta „budują” je latami, to do wymiany na nowszy model dochodzi każdej wiosny.Jakie zmiany i procesy zachodzą w porożu, że byki jeleni każdego roku pozbywają się swojej ozdoby?
Proces jego zrzucania jest związany ze zmianami zachodzącymi w tkankach u podstawy poroża. W tkance kostnej tworzą się jamy, które z czasem się powiększają i w końcu poroże się odłamuje.
Wprawdzie, podczas jego zrzucenia powstaje rana, ale szybko się zarasta i pokrywa skórą z delikatnymi włoskami. Nowe poroże początkowo jest pokryte skórą, tzw. scypułem, który jest bardzo unaczyniony.
Po czterech miesiącach skóra zaczyna wysychać, wtedy zwierzęta ścierają ją o krzewy i pnie drzew. Tuż pod scypułem znajdują się naczynia krwionośne, to po nich na porożu są widoczne rowki. Poza tym w okresie wzrostu poroże jest bardzo unerwione, wrażliwe na bodźce i ból. Z czasem, kiedy poroże zaczyna kostnieć, nerwy zanikają.
Taki świeżo „nałożony oręż” już po trzech miesiącach kostnieje. Pierwsze poroże wyrastające u młodego jelenia zwykle nie jest rozwidlone i tworzy tzw. szpice, dlatego też młode byki są nazywane szpicakami. Dopiero, kiedy jeleń ukończy dwa lata zaczyna wykształcać poroże z prawdziwego zdarzenia, z licznymi odrostkami.Od momentu zrzucenia poroża do zakończenia jego wzrostu mijają ponad trzy miesiące. Podczas tych 100 dni tempo wzrostu jest zdumiewające, u niektórych gatunków jeleniowatych w ciągu doby ta ozdoba może przyrosnąć nawet o 1,5 cm.
Jedna z ciekawostek dotyczy wagi poroża. Jak wynika z badań opisanych przez Zbigniewa Jaczewskiego w „Porożu jeleniowatych” poroże w ciągu roku może stracić nawet 7 proc. swojej pierwotnej masy. Kiedy jeszcze ozdobią głowę jelenia zawiera ono wodę, po zrzuceniu traci wodę.
Co roku jesienią odbywają się gody jeleni, czyli rykowisko. To wtedy byki chcą zdobyć uznanie łań. Ich największym atrybutem jest potężne poroże, dumnie noszone na głowie mniej więcej do końca lutego. Po okresie godów „stary oręż” staje się zbędny.
Mimo że w polskich lasach cały czas przybywa zwierzyny, to znalezienie poroża wcale nie takie łatwe.
Poroża jeleni wykorzystuje się do wielu celów - od ozdób, przez meble aż po dzieła sztuki.


Zbieranie poroża jest dozwolone, jednak należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• w trakcie poszukiwań nie wolno płoszyć zwierząt, zmuszając ich do biegu, licząc że podczas ucieczki odpadnie stare poroże; 
• należy także unikać ostoi zwierzyny i innych terenów objętych ochroną;
• znalezione zrzuty poroża stają się własnością znalazcy.

Znalezione w lutym 2018 przeze mnie i mojego brata.

Moje znaleziska z sezonu 2017/18. Więcej nie mam, bo sprzedałem.